پایان‌بندی دراماتیک برای نویسنده افسانه‌ای؛ مروری بر زندگی و آثار تام استوپارد

تام استوپارد، یکی از معدود نویسندگانی که توانست شکاف میان تحسین منتقدان تئاتر و موفقیت تجاری در هالیوود را پر کند، در سن ۸۸ سالگی درگذشت. خبر فوت او روز شنبه، ۲۹ نوامبر ۲۰۲۵ (۸ آذر ۱۴۰۴)، توسط خانواده‌اش تأیید شد. او که در خانه‌اش در دورست انگلستان و در آرامش کامل از دنیا رفت، کارنامه‌ای درخشان شامل پنج جایزه تونی، یک اسکار و نشان شوالیه سلطنتی را از خود بر جای گذاشت.

استوپارد با نام اصلی «توماش استراوسلر» در سال ۱۹۳۷ در چکسلواکی به دنیا آمد. خانواده او برای فرار از اشغال نازی‌ها آواره شدند و پدرش را در جنگ از دست دادند. این پیش‌زمینه تراژیک و مهاجرت به انگلستان، به او نگاهی منحصر‌به‌فرد نسبت به هویت، زبان و آزادی داد. او که عاشق زبان انگلیسی بود، با نمایشنامه «روزنکرانتز و گیلدنسترن مرده‌اند» در دهه ۶۰ میلادی انقلابی در تئاتر ابزورد ایجاد کرد. اما هنر او محدود به صحنه نمایش نماند و خیلی زود راهی استودیوهای فیلمسازی شد.

یکی از نکات کنایه‌آمیز کارنامه استوپارد، تقابل او با استیون اسپیلبرگ در مراسم اسکار سال ۱۹۹۹ است. استوپارد که پیش‌تر با نوشتن فیلمنامه «امپراتوری خورشید» به بلوغ سینمایی اسپیلبرگ کمک کرده بود، با فیلمنامه «شکسپیر عاشق» رودرروی شاهکار جنگی همان کارگردان یعنی «نجات سرباز رایان» قرار گرفت. در یکی از بحث‌برانگیزترین شب‌های تاریخ آکادمی، فیلمنامه استوپارد و فیلم جان مدن توانستند جوایز اصلی را از آن خود کنند. منتقدان معتقدند که استوپارد با «شکسپیر عاشق» توانست روح شوخ‌طبعی و پیچیدگی‌های زبانی الیزابتین را با ساختار کمدی رمانتیک مدرن ترکیب کند؛ کاری که کمتر نویسنده‌ای از پس آن برمی‌آمد.

علاوه بر این آثار، استوپارد به عنوان یک «دکتر فیلمنامه» (Script Doctor) معتبر در هالیوود شناخته می‌شد که بدون ذکر نامش در تیتراژ، دیالوگ‌های بسیاری از فیلم‌های بلاک‌باستر (از جمله ایندیانا جونز و جنگ ستارگان) را اصلاح می‌کرد. او تا آخرین سال‌های عمرش فعال بود و نمایشنامه اخیرش «لئوپولدشتات» (Leopoldstadt) که به ریشه‌های یهودی و هولوکاست می‌پرداخت، در سال ۲۰۲۳ برنده جایزه تونی بهترین نمایش شد. جهان هنر امروز مردی را از دست داد که ثابت کرد می‌توان عمیق‌ترین مفاهیم فلسفی را در قالب سرگرم‌کننده‌ترین داستان‌ها روایت کرد.

Variety